Ukrayna savaşı: Rusya’nın kayıpları Putin için ne anlama gelecek?

Steve Rosenberg, BBC Rusya Editörü

Rusya devlet televizyonunun haftalık haber programının düzgüsel şartlarda Kremlin’in başarılarını göklere çıkarmasını beklersiniz.

Sadece dün piyasaya sürülen program nadir görülen bir itirafla başladı.

Sunucu Dimitri Kiselev, kederli bir ifadeyle, “Ukrayna’daki hususi operasyon cephesinde bu şimdiye kadarki en sert hafta oldu” açıklamasında bulunmuş oldu.

“Bilhassa Harkov cephesinde düşman güçlerinin bizim birliklerimizi sayıca geride bırakmasıyla, Rus askerleri evvelde özgürleştirdikleri kasabaları terk etmek durumunda kaldı” dedi.

Burada özgürleştirmek kelimesini işgal etmek olarak da okuyabilirsiniz.

Moskova, bu bölgeleri aylar ilkin işgal etmişti. Sadece Ukrayna Ordusu’nun karşı saldırıya geçmesiyle Rus birlikleri ülkenin kuzeydoğusunda mühim oranda toprak kaybı yaşadı.

Rus devlet medyası gene de enseyi karartmamaya çalıştı.

Harkov bölgesinde yaşananlar resmi olarak “geri çekilme” şeklinde nitelendirilmedi.

Devlete bağlı Rossiyskaya Gazeta’nın son baskısında “Rusya Müdafa Bakanlığı, Rus birliklerinin Balakliya, Kupyansk ve İzyum’dan utanç içinde kaçtıkları şeklindeki söylentileri yalan olduğunu beyan etti” ifadeleri kullanıldı.

“Bu bir kaçış değil, evvelde planlanmış bir tekrardan toparlanmaydı” denildi.

Bulvar gazetesi Moskovsky Komsomolets’de bir uzman ise değişik görüşler dile getirdi: “Açıkça görülüyor ki düşmanımızı hafife aldık. Rus birlikleri tepki vermekte oldukça gecikti ve çöküş yaşandı. Bunun sonucunda yenilgiye uğradık. Kuşatma altında kalmamaları ve kaybımızı asgariye düşürmek için de askerlerimizi geri çekmek zorunda kaldık.”

Bu “yenilgi” Rusya yanlısı toplumsal medya kanallarında ve “yurtsever” Rus blog yazarları nezdinde öfkeye yol açtı. Rus ordusunu hata yapmakla suçladılar.

Çeçenistan lideri Ramzan Kadirov da eleştirilerde bulunmuş oldu: “Eğer bugün ya da yarın stratejide bir değişikliğe gidilmezse, müdafa bakanlığıyla ve ülkeyi yönetenlerle görüşecek ve sahada gerçekte neler yaşandığını kendilerine anlatacağım.”

Vladimir Putin’in Ukrayna’nın işgali emrini vermesinden bu yana altı ayı aşkın süre geçti.

Bunu takip eden günlerde Rus siyasetçiler, yorumcular ve uzmanlar televizyonlarda yaptıkları açıklamalarda, Kremlin’in “hususi bir askeri operasyon” olarak nitelendirdiği harekâtın birkaç gün içinde biteceği tahmininde bulunuyorlardı.

Onlara gore Ukrayna halkı Rus askerlerini kendilerini özgürleştirdikleri için sevinçle karşılayacak, Ukrayna hükümeti domino taşları benzer biçimde düşecekti.

Öyleki olmadı.

Aksine, işgalin başlamasından altı ay sonrasında Rus ordusu toprak kaybetmeye başladı.

Şimdi kilit sual şu: Bunun Vladimir Putin açısından ne benzer biçimde siyasal neticeleri olabilir?

Sonucunda yirmi yılı aşkın süredir, Rus seçkinlerinin gözünde Putin hep bir kazanan olarak görüldü. Devamlı en zor noktalardan kendini çekip çıkarabilen, özetlemek gerekirse yenilemez bir figür olarak.

Ben de kendisini oldukça kereler meşhur gözbağcı Harry Houdini’ye benzetmişimdir. Aynı Houdini benzer biçimde Putin de ne kadar zincirlerle ya da düğümlerle bağlanmış olursa olsun, oradan kendisini kurtarabiliyordu.

Hepsi 24 Şubat’ta değişti.

Son altı ay Rusya Devlet Başkanı Putin’in Ukrayna’yı işgal etme kararının büyük bir hesap hatası bulunduğunu gösteriyor.

Zira süratli bir zafer kazanamadı, Rusya’yı uzun ve kanlı bir saldırının tuzağına çekti ve utanç verici bir takım yenilgiye uğradı.

Otoriter bir liderin yenilemez benzer biçimde görülen imajı sarsıntıya uğrarsa, bu kendisine problemler çıkarabilir.

Vladimir Putin, Rusya tarihinden bunu oldukça iyi bilecektir ki geçmişte savaşlara girip de kazanamayan liderlerin sonları asla iyi olmadı.

Rusya’nın Japonya karşısında yenilgiye uğraması 1905’te ilk Rus Devrimi’ne yol açmıştı.

Birinci Dünya Savaşı’ndaki askeri yenilgiler, 1917 Devrimi’nin kıvılcımlarını atmış ve Çar’ın sonunu getirmişti.

Sadece Putin kamuoyu önünde {hiç de} kaybeden benzer biçimde görülmeye niyetli değil.

Sözcüsü Dimitri Peskov gazetecilere yapmış olduğu açıklamada, “Rusya’nın hususi askeri operasyonu ilk etapta koyulan tüm hedefler gerçekleştirilene kadar sürecek,” dedi.

Bu da bizi ikinci kilit soruya getiriyor: Putin bundan sonrasında ne meydana getirecek?

Burada Vladimir Putin’in ne düşündüğünü ya da ne planladığını bilen birini bulmak kolay değil.

Kendisine askeri ve danışma şeflerinden aktarılan bilgilerin ne kadar gerçek olduğu da bu mevzuda belirleyici olabilir.

Sadece şu aşamada bildiğimiz iki şey var: Rusya lideri hata yaptığını kolay kolay itiraf etmez ve kolay kolay U-dönüşü yapmaz.

Devlet medyasının söylediklerine bakılırsa, cenk alanında yaşanmış olan yenilgilerden Batılı ülkelerin Ukrayna’ya verdiği destek görevli tutuluyor.

Rus devlet televizyonu haberleri “NATO’nun desteklediği Kiev karşı saldırıya geçti” başlığıyla verdi.

Sadece arka planda aylardır cevap bekleyen zor bir sual var: Putin eğer konvansiyonel silahlarla zafer kazanamazsa nükleer tabanca seçeneğini kullanır mı?

Ukrayna Silahlı Kuvvetleri Başkomutanı Valeri Zaluzhnyi birkaç gün ilkin şu uyarıda bulunmuş oldu: “Rus silahlı kuvvetlerinin belli koşullar altında taktiksel nükleer silahlar kullanacağı yönünde direkt bir tehdit söz mevzusu.”

Kremlin’de şu an için bir ürkü havası görüldüğüne dair açık bir işaret yok.

Rus devlet televizyonu da gelişmelere pozitif tarafınca bakıyor, Ukrayna’nın enerji altyapısına yönelik Rus roket saldırılarını “hususi operasyonda bir dönüm noktası” olarak tanımlıyor.

Rusya’nın Ukrayna’ya toprak kaybetmiş olduğu haberleri gelirken Moskova’da ise kendinden güvenilir görünen bir Vladimir Putin yeni bir dönme dolabın açılışını yapıyordu.

Öyleki göründüğü gibi Putin tıpkı Avrupa’nın bu en yüksek dönme dolabı benzer biçimde “hususi askeri operasyonunun” da kendi lehine döneceğine inanıyor.