Türkiye’nin deprem haritasında son durum! ‘Yeni depremler beklenebilir’ dedi, o bölgeler için uyardı

Kahramanmaraş’ta meydana gelen 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki depremler bilim dünyasına da yeni soruları beraberinde getirdi. Uzmanlardan büyüleyici açıklamalar gelmeye devam ediyor ve hemen bu büyüklükteki iki depremin art arda gelmesi için çalışmalara başladılar. Son olarak deprem uzmanı Prof. Dr. Okan Tüysüz, haritalarla ilgili dikkat çekici iddialarda bulundu. Tüysüz, “Maraş depremi Türkiye’nin deprem haritasını nasıl etkiledi?” soruyu yanıtladı.

prof. Dr. Okan Tüysüz, Kahramanmaraş depreminin özelliklerini 3 soruda anlattı.

1-DEPREM TÜRKİYE HARİTASINI NASIL ETKİLEDİ?

Depremin nasıl olduğu ve bundan sonra bizi neler beklediği gündemin önemli konularından biri. Depremin üzerinden 6 gün geçmesine rağmen depremin çok geniş bir alanda etkili olması ve bazı yerlerde kar örtüsü ile gizlenmesi nedeniyle yüzeyde oluşan deformasyonlar henüz tam olarak ortaya çıkarılamamıştır ve bu konudaki araştırmalar devam etmektedir. alan içerisinde.

Hem ilk veriler hem de artçı deprem dağılımı, Doğu Anadolu Fay Hattı’nda 350 kilometre, Çardak Fay Hattı’nda 150 kilometrelik bir alanın etkilendiğini gösteriyor.

Doğu Anadolu Fay Hattı’nda meydana gelen depremde oluşan yüzey çatlaması yolu 3 metre sola kaydırdı.

Ön çalışmalar, 7.7 büyüklüğündeki depremi oluşturan fayın kırılmasının Pazarcık-Narlı civarından Çelikhan’a, ardından Kırıkhan’dan Türkoğlu’na doğru geliştiğini gösteriyor.

Bu yazının yazıldığı tarihe kadar olan süreçte arazide yaklaşık 3 metrelik kaymalar tespit edilmiştir. Uydu görüntülerinden yararlanılarak hazırlanan deformasyon haritalarında, deprem sırasında Doğu Anadolu Fay Hattı’nın Kırıkhan’dan Erkenek’e kadar uzanan ana kolunda 250 kilometrelik bir bölümün koptuğu belirlendi.

Sismik dalgaların incelenmesi sonucunda bu kırılmanın birkaç fay parçasının birlikte kırılması sonucu geliştiği anlaşılmıştır. Ancak bu konunun ayrıntılı olarak incelenmesi gerekmektedir.

Doğu Anadolu Fay Hattı gibi sol yanal doğrultu atımlı faylarda, deprem anında fayın her iki tarafı birbirine göre sola kayar. Yani fayın bir bloğundaki kişi diğer bloğa baktığında o bloğun sola doğru hareket ettiğini görür. Bunun tersi sağ yanal doğrultu atımlı faydır.

6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen her iki depremde de yüzey kırılmaları meydana geldi. Bunların üzerindeki darbeler bugüne kadar yapılan ölçümlerde 3 metrenin biraz üzerinde. Ancak depremin büyüklüğü göz önünde bulundurulduğunda 6 metreden büyük kaymaların olacağı öngörülebilir. 1999’da meydana gelen 7.4 ve 7.2 büyüklüğündeki depremlerde, sağ yanal Kuzey Anadolu fay hattında 5 metrenin biraz üzerinde sapmalar ölçülmüştür.

BU BÖLGELERE DİKKAT

6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen iki depremden sonra bizi neler bekliyor sorusuna cevap vermek oldukça güç. Çünkü bu depremlerin doğada ne gibi değişiklikler yarattığını henüz tam olarak bilmiyoruz. Ancak yapılan bazı çalışmalar her iki depremde de kırılan fay uçlarındaki gerilme transferi (tetikleme) nedeniyle yeni depremlerin beklenebileceğini göstermektedir.

Gerilme transferi, üzerlerinde stres birikmiş, yani deprem üretmeye hazır fayları yükleyerek beklenen depremleri ilerletebilir. Tetiklenen bir deprem çok kısa sürede meydana gelebileceği gibi uzun yıllar da alabilir.

Bu anlamda 6 Şubat depremlerinin hareket yönlerine bakıldığında Çelikhan-Sürgü, Gölbaşı-Çağlayancerit, Antakya-Kıbrıs, Göksun-Kozan arasındaki faylarda stres artışı olabileceği düşünülmektedir. Ancak bu çalışmaların tatmin edici sonuçlara ulaşabilmesi için sahadan elde edilen gerinim verileri ile ilgili çalışmaların tamamlanması gerekecektir.

6 Şubat 2023 tarihli iki depremin eşdeğer yoğunluk haritaları

2- MARAŞ DEPREMİNİN DÜNYA VE TÜRKİYE DEPREMLERİNDEN FARKI NEDİR?

06.02.2023 Türkiye saati ile 04.17, ardından 13.24 sıralarında Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve Elbistan ilçelerinde 7,7 ve 7,6 büyüklüğünde iki farklı deprem meydana geldi.

İlk deprem 8,6 kilometre derinlikte, ikincisi ise 7 kilometre derinlikte meydana geldi. Bu nedenle her iki deprem de “sığ deprem” olarak kabul edilir ve bu depremler yüzeye yakın oldukları için verdikleri hasar nispeten daha fazladır.

Pazarcık depremi Doğu Anadolu fay zonunun sol yanal Narlı fay parçası (segmanı) üzerinde meydana gelmiştir. Bu büyük deprem bölgedeki diğer fayları önemli ölçüde etkilemiş ve Doğu Anadolu fayından bir kolu gerilim aktaran (tetikleyen) Çardak fayı üzerinde Elbistan depremini oluşturmuştur. Bu iki fayın merkez üsleri arasında yaklaşık 90 kilometrelik bir kuş uçuş mesafesi vardır.

Amerika’da San Andreas Fayı, ülkemizde Kuzey Anadolu Fayı gibi faylarda büyük depremlerin daha küçük depremlere etkisi (tetikleyici) önceden belirlenmiş bir jeolojik olgudur.

Tersi daha az yaygındır, yani küçük depremler nadiren büyük depremleri tetikler. 12 Kasım 1999 Düzce depremini, üç ay önce meydana gelen 17 Ağustos 1999 Gölcük depremi tetikledi.

Öte yandan 26 Aralık 1939’daki 7,9 büyüklüğündeki Erzincan depreminin batıda 20 Aralık 1942’deki 7,1 büyüklüğündeki Erbaa-Niksar depremini, 26 Kasım 1943’te Tosya’da 7,6 büyüklüğündeki depremi tetiklediği bilinmektedir.

Bu tetikleme 1 Şubat 1944’te Bolu-Gerede’de 7.3, 26 Mayıs 1957’de Abant’ta 7, 22 Temmuz 1967’de Mudurnu’da 7.1 ve son olarak 17 Ağustos 1999’da Gölcük’te gerçekleşti. Batıya doğru sürüldüğü bilimsel olarak bellidir. 7.4 büyüklüğündeki depremlerle

Maraş depreminin en önemli farkı, ana deprem ile tetiklenen iki deprem arasındaki sürenin sadece 9 saat olmasıdır.

Öte yandan yukarıdaki örnekte tetikleme, ana fay zonunda her bir fay segmentinin birbirini tetiklemesiyle meydana gelirken, Maraş örneğinde ilk deprem ana fay zonunda ve tetiklemeli deprem ikincil bir kolda meydana geldi. ana faydan ayrılmıştır. Deprem merkez üsleri aşağıdaki haritada iki farklı renkte gösterilmiştir.

Türkiye aktif fay haritasında deprem merkez üsleri Mw=7.7 (kırmızı) ve Mw=7.6 (mor). Kırmızı çizgiler aktif arızaları gösterir.

Maraş depremi, 7.9 veya 8 büyüklüğündeki cumhuriyet tarihimizin en büyük depremi olan 1939 Erzincan depreminden biraz daha küçüktür. 50 saniye süren Erzincan depremi, ha 370 kilometre boyunca yüzey kırılması oluşturmuş, fay boyunca 7,5 metreye varan kaymalara neden olur.

Depremde 32.968 kişi hayatını kaybederken, 100.000’den fazla kişi de yaralandı. Ülke nüfusunun yaklaşık 17 milyon olduğu bu dönemde 116 bin 720 bina tamamen yıkıldı. Erzincan depremi, 20. yüzyıl depremleri arasında can kaybı açısından sekizinci sırada yer almaktadır.

Maraş depreminde arka arkaya iki büyük sarsıntı meydana geldi. 13.5 milyon nüfuslu 10 ili kapsayan bir bölgede meydana gelen yaklaşık 25 saniye süren ikinci depremde, 75 saniye süren birinci depremde hasar gören binalar yıkıldı veya hasar arttı. 86 milyon, çok katlı, imar yönetmeliğine aykırı, yapıları etkilemesi ile Erzincan depreminden ayrılıyor.

Bu deprem, zayıf yer etkisi ile daha şiddetli tahribata neden olmuştur. Ancak can kaybı, yaralı sayısı ve hasar oranı henüz bilinmediğinden net bir karşılaştırma yapmak için henüz çok erken.

Depremlerin yarattığı yer ivmesi, deprem şiddetinin ve yapılar üzerindeki etkisinin ölçülmesinde en önemli parametredir. Erzincan depreminin hızlanmasına dair güvenilir bir kayıt yok. Maraş depreminde ölçülen 0,7g’den büyük yer ivmesi ve 2g’den büyük spektral ivmeler, depremin beklenenden çok daha yüksek bir şiddette olduğunu göstermektedir ve bu, depremin aşırı yıkıcılığının önemli faktörlerinden biridir.

Dünyada her yıl ortalama 10 ila 18 büyüklüğünde 7 ila 8 deprem meydana geliyor.2023 Maraş depremleri de bu listede yer alıyor.

Maraş depremi, 2004 Endonezya depremi (227.000 can kaybı), 2010 Haiti depremi (220.000 can kaybı), 2008 Sichuan depremi (87.000 can kaybı), 2005 Keşmir depremi (87.000 can kaybı) sonrasında 21. yüzyılın en büyük depremleri arasındadır. çevrimiçi. Ancak henüz can kaybı kesinleşmediği için bu sıralama değişebilir.

Amerikan Jeoloji Enstitüsü (USGS), depremden kaynaklanan ekonomik kayıpları %34 olasılıkla 1-10 milyar dolar ve %30 olasılıkla 10-100 milyar dolar arasında tahmin ediyor. Ancak tahribatın çok geniş bir alanı etkilemesi nedeniyle eldeki verilerin bu tahminler için yetersiz olduğu düşünülüyor.

3- 2. DEPREM SÜRECİ NASIL ETKİLEDİ?

7.6 büyüklüğündeki deprem, ilk depremin yaklaşık 90 kilometre kuzeyinde meydana geldi. Ancak ilk depremden etkilenen kuzey bölgelerde oldukça güçlü sarsıntılara neden oldu. Aşağıdaki iki haritada iki depremin oluşturduğu şiddet haritalarını görebilirsiniz.

Her iki haritada da turuncuyla çizilen partner şiddeti haritasının içi, yoğun zararın beklendiği alanı temsil ediyor.

Depremin olduğu andan 12.02.2023 saat 14.00’e kadar olan dönemde gelişen artçı sarsıntıların dağılımı

Haritalar karşılaştırıldığında ikinci depremin en şiddetli olduğu bölgenin aynı zamanda birinci depremin en şiddetli olduğu yerleri de kapsadığı görülmektedir. Bu da kapsama alanındaki yerleşimlerin (Adıyaman ve Gölbaşı gibi) her iki depremden de ciddi şekilde etkilendiğini göstermektedir. Depremden en çok zarar gören yerlerden biri olan Adıyaman’ın içinde bulunduğu durum, muhtemelen tekrarlayan bu depremlerin bir sonucudur.

İkinci depremin etkisinin depremde en çok hasar gören yerleşim yeri olan Antakya’ya kadar azaldığı görülüyor. Bu durumda ikinci Hatay depreminin etkisi sadece birinci depremde hasar gören yapılar üzerinde olmalıdır. Depremden zarar gören yerleşim birimleri arasında en zayıf zeminde Antakya yer almaktadır.

Antakya’nın depremden etkilenip etkilenmemesinde ilk depremin ve bu deprem sırasında zeminin yükseltilmesinin önemli etkisi olduğu söylenebilir.

Sağ (sol) ve sol (sağ) ara fayların şematik gösterimi (bloklardan birinin üzerinde durup diğer bloğa baktığınızı varsayarsak, diğer bloğun nereye gittiğini görün).

(AA)