Türkiye’de para mutluluğu satın alıyor mu?

Para mutluluğu satın alır mı?

Minimum paranın icadı kadar kadim olan bu probleminin yanıtı, kişiden kişiye değişecektir muhakkak.

Ortaya çıkan son bulgular ise para ile mutluluğun sanılandan daha sıkı bir ilişkisi bulunduğunu gösteriyor.

Türkiye’de bu probleminin yanıtını arayan araştırmacılardan biri Ankara Toplumsal Bilimler Üniversitesi’nden Doç. Dr. Zeynep Burcu Uğur. 

Uğur, TÜİK’in yaşam memnuniyeti araştırmasının 2003 ve 2017 yılları arasındaki verilerini kullanılarak yapmış olduğu çalışmada, hanehalkının geliriyle mutluluk içinde mühim bir ilişki bulunduğunu görmüş oldu.

Buna bakılırsa Türkiye’de yüksek gelir grubunun yüzde 56’sı kendisini mutlu olarak tanımlıyor.

Bu oran orta gelir grubunda yüzde 51 iken düşük gelir grubunda ise yüzde 49.

Kendisini mutsuz olarak tanımlayanlar ise yüzde 12 ile düşük gelir grubunda daha çok.

Orta gelir grubundakilerin ise yüzde 7’si kendisini mutsuz olarak tanımlıyor, yüksek gelir grubunda ise bu oran yalnız yüzde 4.

Araştırma neticelerini BBC Türkçe’ye yorumlayan Zeynep Burcu Uğur, “Yoksul olmak mutluluk açısından pozitif değil, bundan dolayı yoksul bir insan devamlı yaşamını iyi mi idame ettireceğini düşünüyor. Peki fazlaca varlıklı olmak çözüm mü? O da değil” diyor.

Paranın mutluluğa katkı sağladığını gösteren bilimsel nitelikli emek harcamalar son dönemde artmış durumda.

Bu alanda en fazlaca ses getiren araştırmalardan biri, Pennsylvania Üniversitesi’nde çalışan Dr. Matthew Killingsworth’ün 2021’de yayımladığı yazı oldu.

Yedi yıl süresince asgari ücretten senelik 500 bin dolara kadar maaş alan yüz binlerce kişinin mutluluk seviyelerini inceleyen Killingsworth, kazanılan paranın artması durumunda mutluluğun da arttığını buldu.

Killingsworth, daha önceki araştırmaların aksine, yüksek gelir seviyesine mensup insanların da parası arttığında mutluluğunun arttığını buldu.

Bununla birlikte gelir seviyesi daha düşük olan kişiler, yüksek gelir seviyesindekilere bakılırsa paralarının artmasından dolayı daha mutlu oluyor.

Killingsworth’e bakılırsa hangi gelir seviyesinde olursa olsun parayı önemsemediğini söyleyen insanların mutluluk seviyesi hakkaten de paraya bağlı olarak değişmiyor.

Killingsworth, en mutsuz olan kişilerin ise kişisel başarısını parayla ilişkilendirenler bulunduğunu vurguluyor.

O yüzden mutluluğunuz için anahtar sorun, paranızın olmasını isteseniz bile aslen bunu çok da fazla umursamamanız.

Tüm bu araştırmalar sonunda Killingsworth mutluluk ile para arasındaki ilişkiyi şu şekilde açıklıyor: Para hakkaten de mutluluğu satın alabiliyor, sadece gerçek mutluluğun sırrı para değil.

Harvard Business School’dan araştırmacı Jon Jachimowicz ise para ve mutluluk arasındaki ilişkiye değişik bir açıdan bakılması icap ettiğini düşünen adlardan.

Para denildiği süre genel anlamda lüks geziler, pahalı akşam yiyecekleri ya da sağlamış olduğu öteki zenginlikler geliyor akla…

Sadece Harvard Business School’un organizasyonel davranış araştırmaları biriminden Doçent Jachimowicz’e bakılırsa paranın sağlamış olduğu en büyük konfor, günlük yaşamın streslerinden insanı uzak tutabilmesi.

Bu yağmurlu bir havada taksiye binebilme lüksü benzer biçimde daha minik bir rahatlık da, beklenmedik bir hastalığın harcamalarıyla daha kolay savaşım edilebilmesi de olabilir.

Jachimowicz’in değişik üniversitelerden bilim insanlarıyla yapmış olduğu ve bu yıl piyasaya çıkan araştırma, paranın stresi azalttığını, daha fazlaca paranın karşılaşılan negatif durumlarla daha kolay başa çıkma yetisi verdiğini ve gelir seviyesi yüksek insanların yaşamdan daha fazlaca keyif aldığını ortaya koydu.

“Varlıklı insanların sorunları yok değil, sadece paralarının olması bu sorunları daha kolay çözümlemelerini sağlıyor” diyen Jachimowicz, kurumların ve devletin yoksul insanların da bu kolaylığa erişmesi için adım atması icap ettiğini korumak için çaba sarfediyor.

Zeynep Burcu Uğur’un Türkiye’ye ilgili yapmış olduğu araştırmaya geri dönecek olursak…

Bu araştırmada ortaya çıkan bir öteki garip netice da şu: Iştirakçilerin yüzde 50’si, öteki insanların maddi durumlarıyla ilgili ne düşündüğünü önemsiyor.

Bu yüzden de varlıklı bir şehirde yaşayıp gelir seviyeniz düşükse bu mutsuzluğunuzun katlanmasına yol açıyor.

Sadece başka insanlardan daha varlıklı olduğunuzu düşünüyorsanız bu mutluluğunuzun artmasını sağlıyor.

Araştırmanın kapsamında yer edinen son yıl 2017.

Sadece 2017’den beri Türkiye’de yaşanmış olan iki kur krizinin de etkisiyle enflasyon daha fazlaca arttı, geçim sıkıntısı sertliğini artırdı.

Bu da Türkiye’de genel olarak mutsuzluğun ve umutsuzluğun yaygınlaşmasına niçin oldu.

Uğur, her ne kadar son beş senenin verilerini ele almasa da yapmış olduğu araştırmanın Türkiye’nin bugününe de ışık tutabileceğini düşünüyor.

Zira araştırma sonuçlarına bakılırsa önümüzdeki dönemde gelirinizin azalacağını düşünmek bile daha mutsuz olmanıza yol açıyor.

Aynı şekilde gelirinizde bir artışın olacağı beklentisi içindeyseniz mutluluğunuz artıyor.

Uğur, eşitsizliğin fazla olduğu ülkelerde paranın daha ön planda bulunduğunu vurguluyor:

“Yaşadığınız toplumdan görece daha fakirseniz gelirinizden o denli yarar alamıyorsunuz.”

Bu sebeple eşitsizliğin olduğu ve orta gelir grubunun daraldığı toplumlarda zengin insanoğlu da “Varlığımı iyi mi koruyacağım?” endişesine gark olduğundan yaşamdan fazlaca fazla keyif alamıyor.

Uğur, son olarak paranın nihai hedef olarak seçilmemesi icap ettiğini, bu şekilde bir durumda paraya ulaşıldığı takdirde mutsuzluğun gelebileceğinin altını çiziyor:

“Para gereksiz demiyoruz, lüzumlu; sadece ona atfedildiği kadar da kıymetli bir şey değil. Oldukça büyük oranda insanların perspektif mutluluklarını etkiliyor. Hayata daha pozitif bakan insanoğlu daha mutlu, gelir seviyesi düşük olsa dahi…”

Sadece Uğur, burada karamsarlık ve gerçekçilik içinde mühim bir fark bulunduğunun altını çiziyor.

Uğur’a bakılırsa karamsar insanların ekonomik şartlar düzelse bile hayata negatif yaklaşması öngörülebilir; gerçekçi bir insanoğlunun ise yaşamış olduğu ülkenin ekonomik durumunun bilincinde olduğundan mutsuz olmasına hak verilebilir.