Rusya’nın Ukrayna’yı işgali: 6 grafikle savaşın 6 ayı

Ukrayna’da savaşın başlamasından bu yana altı ay geçti.

Rusya lideri Vladimir Putin, 24 Şubat’ta televizyonlardan canlı piyasaya çıkan konuşmasında Ukrayna’nın Donbas bölgesinde bir “hususi askeri operasyon” duyuru ediyordu. Hem de Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Putin’i durması için yokluyordu.

Ukrayna’nın başkenti Kiev’de hava saldırısı sirenleri çalmaya başladı ve Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy “birileri toprağımızı, özgürlüğümüzü, yaşamlarımızı almayı denerse, kendimizi savunacağız” uyarısında bulunmuş oldu.

Bu birçok kişinin yaşamının sonsuza kadar değişmiş olduğu bir andı.

Ukrayna’nın Bağımsızlık Günü olan 24 Ağustos’ta savaşın sonu ufukta gözükmezken, savaşın altıncı ayında, Rus ilerleyişinden, yaşamını kaybedenlerin sayısına ve Ukrayna buğdayının Türkiye dahil alıcılarına dek, altı grafikle savaşın etkilerini inceledik.

İşgalden ilkin, Rusya destekli ayrılıkçılar, Ukrayna’nın doğusundaki Donbas bölgesinin mühim bir kısmını kontrolleri altında tutuyordu.

Rusya lideri Vladimir Putin 21 Şubat’ta, Ukrayna’dan tek taraflı ayrılan “Donetsk Halk Cumhuriyeti” ve “Luhansk Halk Cumhuriyeti”nin bağımsızlığını tanıdı.

Ukrayna, NATO ve Batılı ülkeler bu hamleyi kınarken, Putin Ukrayna’ya Rus askerlerini göndermesini bu kararla deklare etti.

Rusya, bir çok ülke hala Ukrayna’nın bir parçası olarak kabul etse de 2014’te Kırım’ı ilhak etmişti.

İşgalden altı ay sonrasında Rusya ilerleme kaydedip, Ukrayna’nın doğusunda toprak kazanmıştır.

Sadece Rusya, Ukrayna’nın başkent Kiev’in çevresinde savaşın ilk günlerinde kazanılmış olduğu toprakların büyük bir kısmından ve kuzeydeki öteki büyük Ukrayna kentlerinden zorla çıkartıldı.

Rus güçleri şu anda Luhansk bölgesinin tamamını denetim ediyor ve Donetsk bölgesinde de ufak kazanımlar elde etmeye devam ediyor.

Harkov kenti aylardır ağır bombardıman altında.

Ukrayna güçlerinin Mayıs ayında uzun ve kanlı bir kuşatmanın arkasından Mariupol’daki Azovstal çelik fabrikasından çıkartılması, Rusya’nın Kırım ile bir kara köprüsü oluşturmasını ve Ukrayna’nın tüm güneydoğusu ile Azak Denizi’ni kontrolü altına almasını sağlamış oldu.  

Çatışmalarda ölenlerin sayısını kayıt atına almak zor.

Siyasal çatışmalarda ölenleri kayıt altına alan ABD’li sivil cemiyet kuruluşu Armed Conflict Location and Event Data Project (ACLED – Silahlı Çatışma Yeri ve Vaka Verileri Projesi), savaşın başlangıcından, 10 Ağustos’a kadarki ölü sayısının 13 binden fazla bulunduğunu söylüyor.

Sadece uzmanlar, kayıtlara geçen toplam ölü sayısının büyük olasılıkla bundan oldukça daha çok olduğu görüşünde.

Ukrayna ve Rusya bu sayının onbinlerce bulunduğunu söylüyor fakat iddiaları uyuşmuyor ve bağımsız kaynaklarca denetim edilemiyor.

Birleşmiş Milletler (BM) de çatışmaya dahil olan tarafların yayımladığı sayıları güvenilir kabul etmiyor.

BM, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden bu yana minimum 12 milyon kişinin evlerinden kaçtığını söylüyor. Beş milyondan fazla şahıs komşu ülkelere kaçarken, yedi milyon şahıs ülke içinde evlerinden oldu.

Sadece hemen sonra yüzbinlerce sığınmacı evlerine döndü, bilhassa de başkent Kiev’e.

BM Sığınmacılar Yüksek Komiserliği’ne (UNCHR) nazaran işgalin başından 17 Ağustos’a kadar 6,4 milyon sığınmacı Ukrayna’dan Avrupa’ya firar etti.

Bazı Ukraynalılar, Luhansk ve Donetsk bölgelerinden Rusya’ya geçti.  Rusya Devlet Başkanı Putin, Rus güçlerinin Mariupol kentinden 140 bin kişiyi tahliye ettiğini ve hiçbirinin Rusya’ya gitmeye zorlanmadığını söylemiş oldu. Sadece gönüllü gruplar, binlerce Ukraynalı’nın Rusya’yı terk etmesine destek olduklarını söylüyor.

Ayrıca birçok sığınmacı de komşu Polonya’ya ya da Almanya’ya geçti. Türkiye’ye ise 145 bin dolayında Ukraynalı mültecinin gittiği sanılıyor.

Altı ay sonrasında, savaşın Ukrayna’ya verdiği fizyolojik zarar açıkça görülüyor.

Bir zamanlar insanların evlerinin, büyük binaların durduğu bölgeler harabeye dönüştü. Bazı apartman bloklarından geriye bir tek yıkıntı kaldı.

Kiev İktisat Fakültesi’ne nazaran 8 Haziran itibariyle savaşın barınmaya verdiği maddi hasar 39 milyar dolar.

Ek olarak, savaşın altyapıya verdiği toplam hasarın 104 milyar dolayında olduğu ve bu sayının artabileceği belirtiliyor.

Harp, küresel bir besin krizini tetikleyen etkenlerden biri oldu. Birçok ülke Ukrayna’dan tahıl ithalatına bağımlı durumda iken Rusya, Ukrayna limanlarını Şubat ayından bu yana kuşatım altında tutuyor.

Savaşın altıncı ayında, Ukrayna’nın tahıl ihracatına devam edebilmesi için bir anlaşmaya varıldı.

Antak kalma uyarınca, Rusya ihracat meydana getirilen limanları hedef almamayı, Ukrayna da kendi birliğine ilişkin gemilerin mayınlı sulardan geçmesine rehberlik etmesini kabul etti.

Tahıl taşıyan bazı gemiler Ukrayna’nın Karadeniz limanlarından ayrıldı fakat birçok geminin dönüş için ihtiyaç duyulan sigortayı yaptıramamasından korkuluyor.

Anlaşmaya BM ve Türkiye aracı oldu ve bu, savaştaki oldukça azca diplomatik başarıdan biriydi.

Müzakerelere bizzat katılan BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, anlaşmanın devam edebilmesi için tüm taraflara “iyi niyetle” beraber emek harcama çağrısı yapmış oldu.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da, tahıl anlaşmasının Ukrayna ve Rusya arasındaki sulh görüşmelerinin zeminini oluşturabileceğini söylemiş oldu.

Sadece bu hevesi pek kimse paylaşmıyor. Ukrayna lideri Zelenskiy, görüşmelerin sadece Rusya’nın işgal etmiş olduğu topraklardan çıkmasıyla başlayabileceğini söylemiş oldu.