Faisal Islam | BBC Iktisat Editörü
Kaynak, Getty Images
İngiltere’de dün iktidardaki Tutucu Parti’nin yeni lideri seçilen Rishi Sunak, Kral 3. Charles tarafınca hükümeti kurmakla göreve getirildi ve resmen başbakanlık görevini devraldı. Şimdi gözler Sunak’ın açıklayacağı kabinede. Sunak son liderlik kampanyasında oldukca azca vaatte bulunmuş ve detaylı bir izahat yapmamıştı.
Sunak pandemi kısıtlamalarında 11 milyon işçinin maaş ödemesini uzun süre devletin üstlenmesini de içeren iktisat kararlarıyla, “büyük ekonomik sorunların” yaşandığı bir dönemden tecrübeli bir halde çıkmayı başardı.
Ülke Covid etkisiyle yaygın bir işsizlik ve ihtimaller içinde bir ekonomik buhranla karşı karşıyayken Sunak ve ekibi, maaş destek paketi ve özgür meslek girişimleri desteğinden vazgeçip, çift hanelere yetişmesi beklenen işsizliği üstün dereceli düzeye düşürdü.
Sadece Sunak bugün değişik türden zorluklarla karşı karşıya ve pandemi döneminde söylediği “ne gerekiyorsa” ifadesini kullanacak kadar eli özgür değil.
Bir yıldan birazcık fazla bir süredir Sunak, pandemi sonrasının ekonomiye etkisiyle bir enflasyon dalgasının gelmekte olduğu uyarısında bulunuyordu.
Bugün, uzun senelerdir görülmeyen düzeyde yüksek enflasyon, yüksek borçlar, düşük gelişme oranı ve piyasalarda kaybolan itibarın tekrardan kazanılması sorunları ile yüz yüzeyiz.
Sunak’ın liderlik yarışını kazanmasıyla piyasalar yatışmış ve artık hükümet borçlanmasının faiz oranları da Liz Truss döneminde açıklanan mini bütçe öncesi seviyelere gerilemiş durumda.
Bu şekilde devam ederse ipotek ve işletme kredileri faiz oranlarındaki artış sınırı olan tutulabilir.
Böylece hükümetin borç faizi ödemelerindeki tırmanmanın maliyeti de düşebilir.
Sadece Sunak’ın borçlanma oranını makul bir seviyeye çekmesi, bunun için de ya vergileri çoğaltması ya da kemer sıkma önlemleri açıklaması gerekir.
Bu büyük kararlar, partide birliğin sağlanıp sağlanamayacağı mevzusunda da mühim bir kontrol olacak.
Maliye Bakanı olarak çekilme etmeden ilkin Sunak sigorta primlerinin, vergi ve toplumsal yardımların yüzde 10 enflasyon seviyesine uygun tutulması kararını desteklemişti.
Pandemi döneminde İngiltere Merkez Bankası devlet tahvillerini satın almış, borçlanma maliyetini düşük tutmuştu.
Şimdi ise bunun tersini yapmayı, siyaset faizini de yükseltmeyi planlıyor.
Sunak’ın Maliye Bakanı olarak Jeremy Hunt’ı görevde tutacağı varsayılıyor, bu görevde kimin olacağı da yeni başbakanın hükümeti ne şekilde yöneteceğine dair epeyce ipucu sunabilir.
Ekonomide mühim kararları kendisi mi alacak, yoksa bakanlarına mı bırakacak?
Dahası mühim bir yapısal problem da var: Direkt halktan yetki almamış bir başbakan olarak Sunak, 2019 seçimlerinde partisinin sunmuş olduğu seçim manifestosuna bağlı olacak.
Fakat pandemi ve enerji krizi sonrası dönemde, üç yıl öncesinin öncelikleri, bugünün gerektirdiği acil ve sıkıntılı kararlarla tam uyum göstermeyebilir.
Yoruma kapalı.