Müslüman Kardeşler’de İstanbul-Londra ‘bölünmesi’

Müslüman Kardeşler örgütünün liderlik yapısında, İstanbul ve Londra ekipleri içinde son yıllarda ortaya çıkan gerilim derinleşiyor.

Mısır’da 2013’te ordunun yönetime el koymasını takip eden süreçte, örgütün liderlik kademesinde yaşanmış olan problemler, biri Türkiye diğeri İngiltere’de olmak suretiyle iki ayrı kanadın ortaya çıkmasına niçin oldu.

Örgütün liderlerinden İbrahim Münir’in geçen günlerde Londra’da yaşamını yitirmesi arkasından bu iki kanat arasındaki rekabet daha da görünür hale geldi.

Bu görüntü, dünyanın en büyük siyasal İslamcı hareketlerinden Müslüman Kardeşler’in bölündüğü yorumlarına niçin oluyor.

Peki örgütteki bu kriz hakkında neler biliniyor?

Müslüman Kardeşler, 94 senelik geçmişe haiz bir teşkilat.

1928 senesinde ilköğretim öğretmeni Hasan El Benna tarafınca kurulan Müslüman Kardeşler, seneler içinde Mısır’da, yoksullar arasındaki yardım faaliyetlerinin de etkisiyle mühim bir güce ulaştı.  

Teşkilat, dünyadaki birçok siyasal İslamcı hareketi etkilerken Orta Doğu ve Şimal Afrika başta olmak suretiyle çeşitli ülkelerde örgütle direkt yada dolaylı olarak bağlantılı hareketler oluştu.

Mısır’da değişik dönemlerde değişik siyasal ittifaklara giren, sertlik eylemleri nedeni öne sürülerek dönem dönem üstündeki baskılar artan teşkilat, ‘Arap Baharı’ ile ilk kez iktidara gelme şansını elde etti.

2010 yılının son aylarında Tunus’ta başlayıp çeşitli ülkelere yayılan ve ‘Arap Baharı’ olarak adlandırılan eylemler dalgası Mısır’ı da etkiledi.

Şubat 2011’de günler devam eden sokak eylemlerinin arkasından devrin Mısır lideri Hüsnü Kutsal’in 29 senelik iktidarı bitti.

Haziran 2012’de düzenlenen seçimleri, Müslüman Kardeşler çizgisindeki Özgürlük ve Hakkaniyet Partisi’nin öncülüğündeki ittifak kazanmıştır.

Yeni cumhurbaşkanı, Muhammed Mursi oldu.

2013 senesinde, Temerrüd (İsyan) adı altında örgütlenen gruplar, Mursi karşıtı kitlesel protestolar düzenledi. Bu süreçte karşıt gruplar içinde sertlik vakaları yaşandı.

3 Temmuz 2013’te devrin Genelkurmay Başkanı Abdülfettah es-Sisi liderliğindeki Mısır ordusu, yönetime el koydu.

Buna karşı sokak protestoları düzenleyen Müslüman Kardeşler destekçilerine güvenlik güçlerinin müdahalesi sonucu birçok şahıs öldü.

Mısır’da yönetim, aynı yıl Müslüman Kardeşler’i “terör örgütleri” listesine aldı.

2014’te ise Özgürlük ve Hakkaniyet Partisi kapatıldı.

Bu süreçte örgütün birçok yöneticisi ve üyesi hapse atıldı. Bir kısmı yurtdışına çıktı.

Tutuklamalar, Mısır’daki teşkilat liderliğini de sarstı.

Süreç içinde biri İngiltere’nin başkenti Londra diğeri ise İstanbul’da olmak suretiyle iki ayrı önder ekibi öne çıkmaya başladı.

Bu iki grup içinde örgüte kimin hakim olacağına dair kavga derinleşti ve bu kanatlar kamuoyuna açık bir halde karşılıklı hamleler yapmış oldu.

BBC Arapça Servisi’nin Kahire Muhabiri Muhammed Hemeda, örgütteki bölünmenin ideolojik yada politik nedenlerle yaşanmadığını, bunun grubu kimin yöneteceğiyle ilgili bulunduğunu belirtiyor.

Gruplardan birinin lideri, senelerdir İngiltere’de yaşayan İbrahim Münir diğeri ise Mustafa Tolba’ydı.

Münir, örgütün geçici lideri Mahmud İzzet’in Mısır’da yakalanmasından sonrasında liderliği vekaleten almıştı.

İbrahim Münir 4 Kasım’da yaşamını yitirdi.

BBC İzleme Servisi’ne gore Londra grubu, Mohie El Zayet’i grubun geçici lideri duyuru etti.

İstanbul grubu ise “Genel Şura Konseyi’nin, cemaatin tüzüğüne uygun olarak Rehberlik Bürosu üyesi Mahmud Hüseyin’i Genel Başkan Vekili olarak atadığını” duyurdu.

BBC İzleme Servisi, Hüseyin’in 2013’te Mursi’nin devrilmesi arkasından Türkiye’ye gittiğini ve Hakkaniyet ve Kalkınma Partisi hükümeti ile iyi ilişkiler kurduğunu aktarıyor.

Bu iki kanat arasındaki gerilim, Müslüman Kardeşler çizgisindeki medya ve toplumsal medya kanalları üstünden de devam ediyor.

BBC İzleme Servisi’nin incelemesine gore örgütün ana web sitesi Ikhwan Online, bu siteyle bağlantılı olan Feysbuk ve Twitter sayfaları Hüseyin’i destekliyor.

Özgürlük ve Hakkaniyet Partisi’nin web sayfası da gene Hüseyin’e destek veriyor.

Mısır’da hükümeti yanlısı web haber sitesi Youm7, Türkiye merkezli Watan TV’nin Hüseyin tarafınca kurulduğunu öne sürüyor.

Youm7, Hüseyin’in örgütün mali operasyonları arkasındaki isim bulunduğunu, birçok ekonomik aktiviteyi onun yönettiğini öne sürüyor.

Yeni kurulan medya ağı Rassd News Network ise Londra kanadının yanında içeriyor.

BBC İzleme Servisi’ne gore, daha ilkin İstanbul’dan gösterim meydana getiren sadece Haziran ayında İstanbul’dan ayrılan Mekameleen TV de Londra kanadını destekliyor benzer biçimde görünüyor.

BBC Arapça Servisi’nin Kahire Muhabiri Hemeda, örgütte son dönemde bu iki grup haricinde bir de Mısır merkezli başka bir grubun ortaya çıktığını söylüyor.

Bu grubun gençlerden oluştuğunu ve çalışmalarını gizlice yürüttüğünü belirten Hemeda, bu ekibin gençlerden meydana gelen bir liderlik oluşumunu savunduğunu aktarıyor.

Hemeda, bu gruptakilerin yeni liderliğin Mısır’da yada yurtdışına olabileceğini fakat mühim olanın gençlerden oluşması gerektiği üstünde durduklarını söylüyor.

Hemeda, İbrahim Münir’in on senelerdir teşkilat içinde mühim bir isim bulunduğunu, bunun İngiltere kanadı için büyük bir yitik anlamına geldiğini, dolayısıyla bu kanadın daha azca kuvvetli bir duruma düştüğünü düşündüğünü belirtiyor.

Mısır’da Müslüman Kardeşler’e yönelik sertlik eylemleriyle ilgili suçlamaların yer almış olduğu kapsamlı davaların devam ettiğini belirten Hemeda, örgütün önümüzdeki dönemde Mısır siyasetinde bir tesirinin olmayacağı görüşünde.

Teşkilat liderlerinin büyük bir bölümünün 70 yaş üstünde bulunduğunu söyleyen Hemeda sadece genç teşkilat üyelerinin ileride bir değişime niçin olması ihtimalinin bulunduğunu söylüyor.