‘Medyum’ ahtapottan bankacılık formüllerine, Dünya Kupası maçlarını tahmin etmek için kullanılan garip yöntemler

Falcılık, bahis, “medyum” hayvanlar, suni zeka ve yatırım bankacılığını buluşturan ortak şey ne olabilir? Bunlar, her kesimden insanoğlunun FIFA Erkekler Dünya Kupası maçlarının neticelerini tahmin etmekte kullandığı yöntemlerden bazıları.

Buna rağmen her biri için motivasyonlar oldukça değişik: Mesela bahis şirketleri, kaybeden bahisçilerden büyük paralar kazanıyor.

Finansal kurumlar, normalde piyasa hareketlerini anlamak için kullandıkları tahmin modellerinin doğruluğunu göstermeyi amaçlıyor. Sadece oyunun öngörülemezliği, modellerini kontrol etmeyi mühim seviyede engelliyor.

Benzer bir önerme, Brezilyalı Athos Salome benzer biçimde “mistikler” tarafınca meydana getirilen tahminler de ilgilendiriyor.

Salome, Covid-19 salgınını ve Rusya’nın Ukrayna’yı işgalini tahmin ettiğini iddia ediyor. Maç neticelerini doğru anlamak, “güçlerini” bir tür doğrulama işlevi görüyor.

Buradaki ortak payda Dünya Kupası’nın büyük çekiciliği. FIFA, Katar’daki 2022 müsabakalarını beş milyar kişinin izleyeceğini tahmin ediyor.

İngiltere’deki Lancaster Üniversitesi’nde iktisat uzmanı olan Profesör Robert Simmons “Kumar oynama davranışı, finansal getiri, coşku, hatta para konmadığında bile insanoğlunun doyum olma arzusuyla bağlantılı” diye açıklıyor.

Sadece Dünya Kupası tamamen öngörülemez bir turnuva değil. Arjantin’in Suudi Arabistan’a ve Almanya’nın Japonya’ya yenilmesi benzer biçimde favori görülen takımların şok kayıpları, herhangi bir tahminin ne kadar riskli olabileceğini şimdiden gösterdi.

Bunu göz önünde bulundurarak, insanların neticeleri anlamak için kullandıkları bazı olağan dışı yöntemler şöyleki:

(BBC, bu yöntemlerin hiçbirini tavsiye etmiyor.)

Algoritmalar ve suni zeka, 18 Aralık’taki Dünya Kupası finalinde kupayı hangi ülkenin kaldıracağını tahmin etmenin en yeni yollarını sunuyor.

Bu popüler alana son olarak İngiltere’nin mühim araştırma merkezlerinde Alan Turing Enstitüsü de katıldı.

Enstitünün bilim adamları geçmiş maç neticelerini ve istatistikleri kullanarak 64 Dünya Kupası maçına ilişkin 100 bin bilgisayar simülasyonu çalıştırdı. Bu simülasyonlarda Dünya Kupasını bugüne dek beş kez kazanan Brezilya, her 4 simülasyonun ortalama 1’inde birinci oldu.

Onu Belçika ve kupayı iki kez kazanan Arjantin ve Fransa izledi.

Alan Turing Enstitüsü yapmış olduğu açıklamada, “Tahminlerimizden asla birine bahis oynanmasını kesinlikle tavsiye etmiyoruz. Modeliniz ne kadar iyi olursa olsun, futbolda sonuçlar oldukça rastlantısaldır” ifadeleri yer aldı.

Nitekim aralarında Goldman Sachs, UBS ve ING’nin de bulunmuş olduğu birçok finansal kurum son iki turnuvada kazananlar mevzusunda yanıldı.

Buna bir istisnaysa Londra merkezli Liberium Capital’di.

Bu kurum için çalışan stratejist Joachim Klement 2014’te Almanya’nın, 2018’de de Fransa’nın kupayı kazanacağını doğru bir halde tahmin eden bir algoritma geliştirmişti.

Peki bu tamamen rastlantı eseri miydi? Klement bile şansın en mühim etken bulunduğunu düşünüyor.

Finans haber sitesi Marketwatch’a verdiği demeçte, tahminleme modelinin bir takımın turnuvayı kazanma şansının yalnızca yüzde 45 oranında doğru bildiğini; yüzde 55’lik bölümün ise tamamen şansa bağlı bulunduğunu söylemiş oldu.

Pandalar, alpakalar, yaban gelinciği ve develer maç neticeleri için danışılan “medyum” hayvanlar içinde.

Bu çılgınlığın yayılmasından Ahtapot Paul görevli tutulabilir. 2010 Dünya Kupası’nda İspanya’nın turnuva galibi olması dahil bir takım maç sonucunu doğru “bilmesiyle” sevilen bir “medyum” haline geldi.

Almanya’nın Oberhausen şehrinde yaşayan Paul’e, yaklaşan her bir maçta rakip takımlarım bayraklarıyla süslenmiş, içinde yiyecek bulunan iki kutu verildi.

Paul, 14 maçın 12’sinde “doğru” kutucuğu seçti.

Ne yazık ki, Paul o turnuvadan birkaç ay sonrasında öldü.

Sadece bilim adamları, bu tür “psişik güçleri” sorguluyor.

Paul örneğinde, ahtapotların dikey şeritlerden fazlaca yatay şeritlere ilgi duyduğuna dair bilimsel şüpheler bile var. Bu da ahtapotun bazı ulusal bayrakları niçin tercih ettiğini açıklayabilir.

Dünya Kupası’nda bahse girilmesi yönünde kesinlikle bir tavsiye olmamakla beraber Profesör Simons benzer biçimde uzmanlar bile bahis şirketlerinin kimi zaman maç neticelerini anlamak mevzusunda değişkenlere hızla cevap verebildiğini söylüyor.

Simons “Hiçbir tahmin muhteşem değil fakat bahisçiler, yanılmaları durumunda fazlaca fazla para ödemek zorunda oldukları için, informasyon deposu olarak iyi durumdadırlar” diyor.

Profesör Simons, belirli bir sonucun olasılıklarının dağılımından söz ediyor.

Mesela Brezilya, bazı bahis sitelerinde üçte bir favori olarak görünürken, son turnuva finalisti Hırvatistan yüzde bir olarak listeleniyor.

Dünya Kupası’na ev sahipliği meydana getiren Katar’ın şampiyonluk için binde bir şansa haiz olduğu değerlendirmesi yapılıyor.

Oranlar, bahis şirketinin bahsi yapanlardan daha çok para kazanmasını sağlayacak şekilde ayarlanıyor; fakat oranları kovuşturmak de sonucu garantilemiyor.

Dünya Kupası ilk kez 1930’da Uruguay’da başladığından bu yana fazlaca değişti. Kapsam ve popülerlik açısından fazlaca daha mühim bir hale geldi.

Sadece değişmeyip öngörülebilir kalan bazı şeyler de var.

Bunların özet sıralaması şu şekilde:

Maç tahminleriyle ilgili son olarak, Bayern Münih ve Inter Milan etkisinden bahsetmemiz gerekiyor.

1982’den bu yana, Alman ve İtalyan takımlarından minimum bir oyuncu Dünya Kupası finallerinde yer aldı.

Bu durum Katar’da tekrarlanabilir mi?

2022 Dünya Kupası’nda Bayern’in değişik ulusal takımlarda 17; Inter Milan’ın ise altı oyuncusu bulunuyor.

Bu Arjantin taraftarlarını da sevindirebilir: Zira forvetleri Lautaro Martinez Inter Milan’ın en iyi oyuncularından.