İngiltere’de üniversite eğitimi: Ücretler ne kadar, Türkiye’den ilgi artıyor mu, Mezun Rotası uygulaması nasıl işliyor?

Güncelleme bir saat ilkin

Merve Kara Kaska, BBC Türkçe

İngiltere’de binlerce öğrenciyi ilgilendiren üniversiteye giriş imtihanı neticeleri Perşembe günü açıklanacak.

Sadece hem İngiltere’de hem Türkiye’de yaşam maliyetlinin artmasıyla beraber, üniversite tutarları da yükselmeye devam ediyor.

Bu yüzden birçok şahıs harcamalara katlanmaya değip değmeyeceğini merak ediyor olabilir.

BBC Eğitim Muhabiri Hazel Shearing, İngiltere’de üniversite masraflarının büyük bölümünü okullara ödenen harç ücretlerinin oluşturduğunu belirtiyor. Maksimum senelik ücret, Birleşik Krallık’taki ülkeler içinde internasyonal öğrencilerin başvurdukları ülkelere nazaran farklılık gösterebiliyor. Ülkelerin yurttaş öğrencilere uyguladıkları ücretler şu şekilde:

İskoçya’da eğitim çoğu zaman parasız olsa da üniversite kontenjanları sınırı olan tutuluyor.

Yerleşik olmayan öğrenciler doğrusu Birleşik Krallık dışından başvuran internasyonal statüdeki öğrenciler için okul ücretleri daha yüksek.

Birleşik Krallık çapında meydana getirilen ve 2007-2021 yıllarını kapsayan Reddin anketine nazaran İngiltere’deki üniversitelerin senelik ücretleri 10 bin sterlinden başlıyor ve 38 bin sterline kadar çıkabiliyor. Tıp bölümleri için bu fiyatlar daha da yükselebiliyor.

Bunların yanında konaklama harcamaları da mühim bir kalem. Konaklama seçenekleri içinde üniversiteye ilişkin konaklama imkanları daha uygun seçenekler olarak öne çıkıyor. Talebe konutları birliği Unipol’e nazaran, 2021-22 döneminde üniversiteye ilişkin odaların averaj kirası senelik 6 bin 227 sterlinken hususi kurumlara ilişkin ücretler oda başına 7 bin 732 sterlindi.

British Council’e nazaran Birleşik Krallık’ta üniversiteye gitmek isteyenler için harç ücretleri çoğu zaman senelik 15 ile 26 bin sterlin içinde değişiyor.

Buna ek olarak yaşam harcamaları aylık 800 ile 1300 sterlin içinde. Haftalık alışveriş masrafıysa şahıs başına averaj 30 sterlin.

Türk Lirası’nın İngiliz Sterlini karşısında son bir yılda ortalama yüzde 84 kıymet kaybetmiş olduğu düşünüldüğünde Birleşik Krallık’ta eğitime talebin artma eğiliminde olmayacağı düşünülebilir.

Birleşik Krallık’ta yükseköğretim için lisans başvuruları Üniversite ve fakülteler için müracaat servisi UCAS üstünden yapılıyor. UCAS verilerinde nazaran 2021-22 döneminde Türkiye’den meydana getirilen başvurular 2020-21 dönemine nazaran yüzde 14,5 arttı.

Bunun yanında Birleşik Krallık’ta eğitim için verilen vize sayısının pandemi öncesi döneme nazaran yüzde 25 oranında arttığı görülüyor.

Yükseköğretim İstatistik Ajansı’na (HESA) nazaran 2020-21 döneminde Türkiye’den gelmiş olarak Birleşik Krallık’ta bir yükseköğretim kurumuna kayıt yaptıran talebe sayısı 4 bin 585’ti. Bunların yarısından fazlasını yüksek lisans için gelen öğrenciler oluşturdu.

Sadece Türkiye’den öğrencilere yurt haricinde yüksek lisans eğitimi görmeleri için Ulusal Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafınca burs verileceği açıklanan şahıs sayısı son yıllarda düştü.

Mesela Ulusal Eğitim Bakanlığının Yurt Dışına Lisansüstü Tahsil Görmek Suretiyle Gönderilecek Adayları Seçme ve Yerleştirme (YLSY) bursuyla 2022’de toplam 358 öğrencinin, lisansüstü tahsil için yurt dışına gönderileceğini deklare etti.

2021’de ise YLSY Programı kapsamında toplam 750 öğrencinin yurt dışına gönderileceği açıklanmıştı.  2019 senesinde bu sayının Türkiye Atom Enerjisi Kurumu ve Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü kontenjanlarının eklenmesiyle 1195 talebe olduğu açıklanmıştı.

BBC Türkçe‘ye konuşan British Council Eğitim Projeleri Yöneticisi Semra Yalçın Doğan, Birleşik Krallık’ta üniversite eğitimine olan talebin artmasında ABD’de yükseköğretime olan ilginin son yıllarda azalmasıyla bağlantılı olabileceğini söylüyor.

ABD’nin internasyonal eğitim verilerini tutan Open Doors’a nazaran Türkiye’de ABD’ye üniversite eğitimi için giden talebe sayısı 2019-20 döneminde 9 bin 481’ken 2020-21 döneminde bu sayı 8 bin 109’a düştü.

Birleşik Krallık’ın Türkiye’ye coğrafi açıdan yakınlığı ve yükseköğretim sürelerinin ABD’ye nazaran daha kısa olması benzer biçimde sebepler ülkeler içinde talebin kaymasında etkili olabiliyor.

Bunun yanında artan gezi harcamaları da ailelerin seçimlerini etkileyebiliyor. Google’ın Flights adlı gezi aracına nazaran Eylül ayında ABD’de öğrenciler için popüler destinasyonlarından kabul edilen Boston’a İstanbul’dan uçmasının bedeli 20 bin lirayı bulabiliyor.

Buna rağmen Birleşik Krallık’taki popüler adreslerden kabul edilen Londra için ödenecek maksimum ücretler bunun yarısından daha azca olabiliyor.

Son yasal düzenlemelere nazaran yabancı öğrenciler, eğitimlerinin arkasından maksimum iki yıl (doktora öğrencileri ise üç yıl) Birleşik Krallık’ta kalıp çalışabiliyor ya da iş arayabiliyor.

Mezun Rotası adında olan bu uygulamaya başvurular için yabancı öğrencilerin Birleşik Krallık’ta lisans yada lisansüstü bir eğitimi ya da bir yüksek eğitim kurumunda uygun bir ustalaşmış yeterlilik programını, hükümetin göçmenlik şartlarına tam uyacak şekilde tamamlamış olması gerekiyor.

Mezun Rotası uygulaması ile 2030 yılı itibarıyla Birleşik Krallık’taki yabancı yüksek tahsil talebesi sayısının 600 bine çıkarılması hedefleniyor.

HESA verilerine nazaran Birleşik Krallık’ta üniversite mezunları mezun olmayanlara nazaran çoğu zaman daha çok kazanıyor.

Sadece sonuçlar bu kazanç farkının seneler içinde azaldığına işaret ediyor.

Üniversiteden sonrasında kazanılan ücretler mezun olunan bölüme, adayın cinsiyetine ve yoksul ya da varlıklı ailelerden gelip gelmediğine nazaran değişebiliyor.

İngiltere’de Mali Araştırmalar Enstitüsü tarafınca yürütülen bir araştırma, yaratıcı sanatlar ve dil eğitimi alanında üniversite okuyan hanımefendilerin, yaşamları süresince kazandıkları paranın üniversiteye gitmeselerdi de aynı bulunduğunu gösteriyor.

Ülkede eğitimde fırsat eşitliği üstünde çalışan Sutton Trust’ın araştırmasına nazaran ise üniversiteye gitmek, daha yoksul ailelerden gelen öğrencilerin ebeveynlerinin kazandığından daha fazlasını kazanmalarına destek olabiliyor.

Sadece eşitsizlik kalıcı olabiliyor. Aynı araştırma, parasız okul yemeklerine hak kazanacak kadar yoksul mezunların beşte birinin, nüfusun en fazla kazanan yüzde 20’lik dilimine girebildiğini söylüyor. Buna rağmen hususi okullara devam eden mezunların yarısından birazcık daha azı bu dilimde yer ediniyor.

Bu, üniversite yada bölüm seçiminin ötesinde nedenlerden kaynaklanıyor olabilir. Mesela, daha varlıklı ailelerden gelen mezunlar, yüksek ücret ödeyen işler ile alakalı bilgilere daha kolay erişebiliyor. İngiltere hükümetine nazaran, üniversitelerin, ödenen ücretlerin karşılığını vermesi gerekiyor. İngiltere’nin Temmuz’da göreve gelen yeni Eğitim Bakanı Michelle Donelan, düşük kalitedeki bazı yerlerle savaşım etmek için üniversite kontenjanlarının sayısını sınırlama planlarını deklare etti. Finansman, üniversite sonucunda belirleyici olabiliyor. Sadece üniversiteye gitmenin sunabileceği yeni beceriler geliştirmek, yeni insanlarla tanışmak ve yeni yerlerde tecrübe kazanmak benzer biçimde öteki faktörleri de göz önünde bulundurmak mühim olabilir.