Dünya Kupası: Katar’da stadyum inşaatlarında ölen göçmen işçilerin yakınları sorularına yanıt bekliyor

Katar, Pazar günü başlamış olacak Dünya Kupası öncesi altyapısını dönüştürdü. İnşaat projelerinde aralarında Nepal’in de bulunmuş olduğu Cenup Asya ülkelerinden ortalama 5 milyon şahıs çalıştı. Nepalli aileler BBC’ye yaptıkları açıklamada güvenlik kurallarının görmezden gelinmesinin sevdiklerinin ölümüne yol açtığını söyledi.

10 Kasım gününün erken saatlerinde Qatar Havayolları’nın QR 644 sefer sayılı uçağı Nepal’deki Katmandu Havaalanı’na iniş yapmış oldu.

Uçaktan indirilen kargo içinde beyaz bir ahşap kutu da vardı. Üstünde “Umeş Kumar Yadav, 32 yaşındaki adam, Nepalli” yazıyordu.

Katmandu’nun 250 kilometre güneydoğusundaki Golbazar’da, Yudav’ın babası mandasını tuğla evinin dışına bağlıyor. Dünyanın en yoksul ülkelerinden birinin, iş fırsatlarının oldukça azca olduğu en yoksul bölgelerinden birinde yaşıyor.

Oğlu Umeş Katar’a gidip emek harcama fırsatı bulduğunda Laxman Yadav, iş bulmayı vaat eden bir aracıya 1500 dolar vermek için, mandalarından bazılarını sattı.

Bu aracılar, bir tek Nepal’de değil, Bangladeş ve Hindistan’da da gençlere ülke haricinde kazançlı iş bulmayı vaat ediyor ve karşılığında vize almak için büyük miktarlarda para alıyor.

İşçiler çoğunlukla bir şantiyeden diğerine geçiriliyor ve ailelerin yakınlarının nerede ve kimin için çalıştıklarını bilmesi zorlaşıyor.

Krişna Mandal’ın evi iki saatlik sürüş mesafesindeki Danuşa bölgesinde. Babası Siteş, dört yıl ilkin Katar’da çalışmak için evi terk etti.

Siteş kimi zaman oğluna çalışırken çekmiş olduğu fotoğrafları gönderirdi. Krişna “Su tanklarında çalıştığını söylemiş oldu fakat ne yapmış olduğu mevzusunda bizlere pek bir şey anlatmadı” diyor.

Siteş 12 Ekim’de izine gelecekti. Sadece bir tek birkaç gün öne Krişna’ya bir telefon geldi ve babasının bi kazada öldüğü söylendi.

Bir aile dostu, Siteş’in başkent Doha’da kanalizasyon boruları yapımında çalıştığını ve üstüne bir toprak yığınının düştüğünü söylemiş oldu. Ölüm belgesinde “sert bir cismin etkisiyle çoklu yaralanma” yazıyor.

Krişna, babasının işvereninden tek bir telefon ya da tazminat teklifi gelmediğini söylüyor. BBC, Siteş’in çalmış olduğu firmayla bir yorum almak için temas kurdu, sadece cevap vermediler.

Golbazarlı Laxman, oğlunun Katar’daki yaşamı hakkında pek bir şey bilmiyordu. Akıllı telefonu olmadığı için, Umeş’in TikTok’ta günlük yapmış olduğu paylaşımları göremedi.

Umeş videolarında Katar’ın ışıl ışıl caddelerinde dans ederken ya da öteki göçmen işçilerle beraber kalmış olduğu yatakhanede görülüyordu.

Umeş ek olarak çalmış olduğu şantiyeden de bir merdivenin en tepesine çıkıp gülerken ve büyük beton blokları taşırken görüldüğü videolar paylaştı.

Umeş 26 Ekim’de yaklaşan Dünya Kupası’nın reklamlarının oynadığı gökdelenlerin önünde gece dans ederken bir video koydu hesabına.

Yapmış olduğu son paylaşım oldu.

Adı gene Laxman olan ve Katar’da çalışan Umeş’in kuzenine 27 Ekim’de bir telefon geldi ve öldüğü söylendi. Birkaç arkadaşıyla beraber çalmış olduğu şantiyeye gidip, iyi mi öldüğünü öğrenmeye çalıştılar.

Laxman “Bizlere Umeş’in iskele asansörüne binip yukarı çıktığını, asansörün bir şeye dokunup bozulduğunu ve aşağı düştüğünü söylediler” diyor.

“Şantiyedeki her şeye bakmalılardı. Her şeyi denetim edip, insanları o şekilde çalıştırmalılardı” diye de ekliyor.

BBC, Umeş’in çalmış olduğu inşaat firmasıyla temas kurdu. Şirket yetkilileri, Umeş’in ölümüne güvenlik zaafının niçin olduğu iddiasını reddetti.

Firmanın yazılı açıklamasında “Kaza, onun dikkatsizliği ve pervasızlığı sonucu yaşandı. Ölen işçi şantiyede dikkatsiz davranıyordu ve birçok kez güvenlik kurallarına uyması için uyarıldı, sadece işe yaramadı” denildi.

Katar’da Dünya Kupası için inşaatlar başladığında, göçmen işçilerin sıkıntılı koşullarda çalmış olduğu ve ölümlerine dair haberler geliyordu.

Katar hükümeti “projelerinde çalışan tüm işçilerin sağlığı, güvenliği ve itibarını sağlamaya bağlı olduklarını” söylemişti. BBC’ye konuşan yetkililer, sıhhat ve güvenlik kurallarının iyileştirildiğini belirtmişlerdi.

Sadece İş ve İnsan Hakları Kaynakları Merkezi’nin BBC’ye sağlamış olduğu yeni veriler, geçen yıl işçi haklarının ihlal edilmiş olduğu 140’a yakın olay görüldüğünü ve bunların yarısının sıhhat ve güvenlik problemlerinden kaynaklandığını gösteriyor.

Kısmen misillemeye uğrama korkusu sebebiyle bu sayının oldukça daha yüksek olduğuna inanıyorlar.

BBC, 6 senelik süre içinde cenup Asya’da gelen 10’dan fazla işçinin ölüm belgesini görmüş oldu. Birçoğunda “çoklu sert cisim yaralanması” yazıyordu. Aileler ise sorularına cevap beklediklerini söylüyorlar.

Umeş’in tabutu, havaalanından Golbazar’a giderken Laxman ve onlarca öteki köylü cenaze törenine hazırlanıyor, ateş yakmak için saman ve odun topluyorlar.

Nepal’de anane en büyük oğlan çocuğunun ateşi yakması. Laxman, Umex’in 13 aylık oğlu Suşant’ın eline ateşi yakması için bir sopa veriyor.

Umeş’in anası Sumitra gözyaşlarıyla “Bizlere destek oluyordu. Ödememiz ihtiyaç duyulan borçlar ve bakmamız ihtiyaç duyulan ufak evlatları var. O benim kahramanımdı” diyor.

Bu haber Rajneesh Bhandari, Rammohan Pateriya ve Mrigakshi Shukla’nın katlılarıyla hazırlandı.