Boris Johnson’ın önündeki seçenekler: Milyonerlik mi, siyaset yarışına devam mı?

Güncelleme bir saat ilkin

Sam Francis, BBC News, Siyaset Muhabiri

İngiltere’de Tutucu Parti’yi 3 yıl ilkin ezici bir seçim zaferiyle iktidara taşıyan İngiliz siyasetçi Boris Johnson, başbakanlık koltuğundan iniyor. Çocukken “dünyanın kralı’” olmayı düşlemiş Johnson’ın kariyeri bundan sonrasında hangi yönde ilerleyecek merak mevzusu.

Johnson’ın biyografisini yazan Andrew Gimson’ın deyimiyle, “İngiltere’nin ücra bir köşesinde inzivaya çekilip kendini hayır işlerine adamış olduğu sakin bir yaşam sürmek” pek ona uygun bir senaryo değil.

Öyleyse Johnson’ın bir sonraki adımı ne olabilir?

Boris Johnson siyasete girmeden ilkin gazetecilik dünyasında iyi maaşlı bir kariyere sahipti. Siyasete atıldıktan sonrasında  da – ta ki başbakan oluncaya değin – mecmua ve gazetelere yazmaya devam etti.

Daily Telegraph gazetesine haftada bir yazdığı sütun için kendisine yılda 275 bin sterlin (316 bin dolar) ödeniyordu.

Başbakanlık sonrası onu gazete sayfalarına geri çekmek için medya kuruluşları birbiriyle kıran kırana bir yarışa girebilir.

Johnson, anılarını kaleme almayı da düşünebilir. Eski başbakanlara para kazanmayı güvence eden bir yöntem. Kitabevleri, bu şekilde bir kitabın sözleşmesinin 1 milyon sterlinin üstünde olacağını tahmin ediyor.

Gazete yazılarından oluşan koleksiyonları dahil edersek, Johnson bugüne değin sekiz kitaba imza atmış bir yazar. Bunlar içinde kişisel kahramanı Winston Churchill’in oldukça satanlar listesine girmiş bir biyografisi ve siyasal hiciv eseri 72 Bakire adlı roman da içeriyor.

Şu an halen elinin altında eksikleri olan bir kitap projesi var; son 7 senedir üstünde çalmış olduğu William Shakespeare biyografisi. Hodder & Stoughton adlı kitabevi, “Shakespeare: Deha Bilmecesi’” adlı biyografinin haklarına, bildirildiğine gore, 500 bin sterlin (575 bin dolar) ödedi. Bu eserin 2016’da kitapçılarda olması planlanıyordu. Fakat Brexit oylaması, dışişleri bakanlığı ve sonrasında da başbakanlık derken, Johnson’ın yazmaya ayırdığı zaman epey bölündü.  

Eski başbakanlara büyük oranda paralar kazandıran bir öteki yol: konuşmak.

Ücret karşılığında kurum ve şirketlere akşam davetlerinde konuşma meydana getiren, Johnson’ın selefi eksi başbakan Theresa May, 2022 senesinde 9 kez kürsüye çıkarak toplam 715 bin sterlin (823 bin dolar) kazanmıştır.

Johnson da bakan ve başbakanlık koltuğuna oturmadan önceki yıllarda, konuşma halletmeye çağrılan favori bir isimdi. Kuşkusuz bunda komediye yatkınlığının da oranı var.

Şimdi, piyasasına fiyatını artırmış halde geri dönebilir. 2019 senesinde, hükümette vazife değişiminin yarattığı bir boşlukta iki konuşma meydana getiren Johnson’a toplam 160 bin sterlinin (184 bin doların) üstünde ücret ödendiğini biliyoruz. Bunlardan biri bir bankaya, diğeri de Hintli bir medya grubuna yapmış olduğu konuşmalar.

Boris Johnson’a uzun seneler danışmanlık yapmış olan Lord Udny-Lister, “Asla şüphe yok ki bolca oranda yazı ve konuşma işi meydana getirecek” diyor ve ekliyor:

“Onu heyecanlandıran mevzular hakkında konuşacak. Mesela, Batı’nın ittifakının şimdiden gevşediğini gördüğümüz Ukrayna mevzusu benzer biçimde.”

Londra’da bulunan Queen Mary Üniversitesi’nde politika bilim profesörü olan Tim Bale, ‘konuşma kariyerinin finansal kazanımlarının’ Johnson’ın bakış açısından kaçmayacağını düşünüyor.

Prof. Bale, “Boris Johnson para saplantısı olan bir şahıs. Dostlarıyla kıyaslarsak, onların peşinde kalmış olduğu görülüyor. Bu durumu düzeltmek için elinden geleni yapmış olacaktır” diyor.

Boris Johson’ın milletvekilliğini sürdürüp sürmeyeceği mevzusunda görüşler çeşitli. Yeni kabinede kendisine bir vazife verilmesi ihtimaller içinde görülmüyor. Bu da mecliste arka sıradaki milletvekillerinin arasına katılacağı anlamına geliyor.

Lord Udny-Lister, “Parlamentoyla bağlarını derhal kopartacağını sanmıyorum” diyor.

Ne olursa olsun, iç tüzük gereği Boris Johnson’ın başbakanlık koltuğundan indikten sonraki iki yıl süresince hükümete herhangi bir mevzuda lobi yapması yasak.

Kendisini parlamentoda bekleyen tatsız bir gelişme de ihtimaller içinde. Pandemi sırasındaki toplanma yasağına karşın Başbakanlık konutunda düzenlenen partiler, hemen hemen kapanmamış bir mevzu.

Eğer meclisteki bir komisyon Boris Johnson’ın milletvekillerine hakikatı söylemediğine hükmederse, milletvekilliğinin askıya alınmasını isteyebilirler.

Johnson’ın seçim bölgesinde en yakın rakibi ile içinde yalnız 7100 oy farkı var. Kısaca, Muhafazakarların popülerliğinde kayda kıymet bir iniş olursa, Johnson’ın parlamentodaki koltuğuna tutunması zorlaşabilir.

Parlamentoda muhalefetin sorularına başbakan olarak yanıt verdiği son oturumda, Boris Johson, “Görevi şu an için büyük çapta başardık” dedikten sonrasında, konuşmasını Terminatör filminden alıntı yaparak “Hasta la vista, baby’” şu demek oluyor ki “Yeniden görüşürüz, bebeğim” diyerek bitirmişti.

Eğer bir sonraki seçimlerde Muhafazakarlar kaybederse, muhalefetin başını çeken önder Boris Johnson olabilir mi?

Tutucu Parti’nin zamanı üstüne bir kitabı olan Profesör Bale, Johnson’ın geri dönüşünü tamamen bertaraf etmese de, bu olasılığın parti saflarında ciddi bir ‘çaresizliğe’ işaret edeceğini düşünüyor:

“Eğer tekrardan Boris Johnson’ın kapısını çalarlarsa, Tutucu Parti’nin geleceği beni oldukça kaygılandırırdı

Boris Johnson’ın kuvvetli bir müttefiki olan Tutucu milletvekili Jacob Rees-Mogg, parti tarihinde liderlikten indirildikten sonrasında geri dönüş yapmayı William Gladstone haricinde asla kimsenin beceremediğini söylüyor.  

Fakat Johnson’ın yaşam öyküsü yazarı Andrew Gimson, ne olursa olsun belli bir fanatik kitlesinin onun peşini bırakmayacağını tahmin ediyor.

Johnson’un seçmenler üstündeki cazibesi uzun seneler, alışılagelmiş siyasetçi kimliğinin dışına çıkması ve kaide kırıcılığı ile bağlantılıydı.

Sonuçta, kariyerinin sonunu getiren de bu oldu.

Fakat bir sonraki adımını kestirmek ve yeniden bir dönüş yapmış olup yapmayacağını kestirmek de gene bu özelliğinden dolayı, zor bir bilmece.