Baraye: İran’da protestocuların marşına dönüşen şarkı

İran’da Mahsa Amini’nin gözaltında ölümü ile süregelen protestolarda Baraye isminde şarkı milyonlarca şahıs tarafınca paylaşılan bir marşa dönüştü.

İngiliz rock grubu Coldplay’in Arjantin’deki konserlerinde çaldırmış olduğu şarkı internasyonal ün de kazanmıştır. Kadın oyuncu Golshifteh Farahani tarafınca söylenen ve Shervin Hajipour tarafınca yazılan şarkı 81 ülkede, 3 bin 400 beyaz perdede yayınlandı. 

Peki şarkının arkasında iyi mi bir öykü yer ediniyor?

Baraye kelimesi Farsça’da “İçin” ya da “Sebebiyle” anlamına geliyor. Şarkıyı yazan Hajipour, sözleri birebir olarak İranlıların toplumsal medya mesajlarından oluşturdu. Tüm o mesajlar “Baraye” kelimesi ile başlıyordu.

Rock yıldızı Chris Martin’in gitarı ve Farahani’nin vokali ile birleşen şarkının canlı konser kaydı, günler içinde milyonlarca görüntülenmeye ulaştı.

Besteci Shervin Hajipour ise şarkıyı Instagram hesabında paylaştıktan günler sonrasında gözaltına alındı. 

Gözaltı sonrası şarkı Instagram hesabından da silindi. 25 yaşındaki sanatçı sonrasında kefaletle özgür bırakılsa da sessizliğini sürdürdü.

BBC Farsça Servisi Kültür Muhabiri Behzad Bolour, Baraye’nin yarattığı tesir için, “Ülke tarihinde daha ilkin İran halkı üstünde böylesi tesir meydana getiren ve dünyaya böylesine yayılan bir şarkı olmamıştı” diyor.

Birçok İranlı için şarkı ülkedeki gerçek yaşamı konu alıyor.

BBC muhabiri Behzad Bolour, “Sözlerin bir yerinde sokakta dans özgürce dans etme isteğinden bahsediyor. İran’da kültürle herhangi bir şey bununla beraber siyasidir de…” diyor.

Bolour, şarkının İslam devletinin dini değerlerine karşı çıkan, “kültürü, sanatı, bilimi temsil eden gençler içinde” oldukça benimsendiğini söylüyor.

Şarkının sözleri Londra, Washington benzer biçimde başkentlerde düzenlenen protestolarda da çarpıcı söz olarak kullanıldı.

Protestoların marşı haline gelen şarkı binlerce şahıs tarafınca Grammy ödülüne de aday yayınlandı.

22 yaşındaki Amini 13 Eylül’de ailesini ziyaret etmiş olduğu sırada Tahran’da gözaltına alınmış, bu sırada komaya girmesinin arkasından yaşamını kaybetmişti. 

Amini’nin terbiye polisi tarafınca gözaltına alınma sebebi, başörtüsünü “olması gerektiği benzer biçimde” takmamaktı.

Hak örgütlerine gore 45’i 18 yaşından minik 284 şahıs protestolarda yaşamını yitirdi. Protestolarda çıkan çatışmalarda 35 güvenlik görevlisi de öldü.

Hak örgütlerine gore gözaltına alınan ve tutuklanan kişilerin sayısı 14 bine ulaştı.