2021’de orman yangınlarında dakikada 16 futbol sahası büyüklüğünde alan yandı

Ormanları küresel çapta izleyen Global Forest Watch’un son raporuna gore dünyada yanan ağaç örtüsü miktarı son 20 yılda neredeyse iki katına çıktı. 2021 senesinde orman yangınlarında dakikada ortalama 16 futbol sahası büyüklüğünde alan yok oldu.

İklim değişikliği, sıcaklıkların ve kuraklık koşullarının artmasıyla bağlantılı olduğundan bu artışta mühim bir unsur.

Yeni veriler araştırmacıların yangınlarda kaybedilen ağaçları; ziraat arazilerinin açılması ya da kerestecilik için kesilen ve amaçlı yakılan ağaçlardan ayırt etmesine olanak sağlıyor.

Dünya genelinde Portekiz büyüklüğünde ormanın yok olduğu 2021 yılı, orman yangınları açısından en fazla alanın kaybedilmiş olduğu seneler içinde ikinci olarak kayıtlara geçti.

Global Forest Watch analistlerinden James MacCarthy, “(Yanan alanlar) yalnız 20 yıl öncesine gore ortalama iki katına çıktı. Bu kadar kısa bir süre içinde yangın aktivitesinin bu kadar süratli artması şaşırtıcı” diyor.

Yangınla ilgili kayıpların tesirleri ilk olarak Kanada ve Rusya şeklinde daha kuzeydeki ülkelerin sınırları içindeki ormanlarda hissediliyor.

Yangın, bu ormanların yaşam döngüsünün naturel bir parçası olsa da 2021’de Rusya’da görülen yıkımın eşi benzeri görülmemişti.

Rapora gore dünya genelinde yanan 9.3 milyon hektarlık ormanın (23 milyon dönüm) 5 milyon hektardan fazlası Rusya’daydı.

James MacCarthy, “En kaygı verici yönü, yangınların daha sık, daha şiddetli hale gelmesi ve yanan arazilerde depolanan karbonun çoğunu açığa çıkarma potansiyeline haiz olması” diyor.

İklim değişikliği, bu yangınların ana itici gücü olarak görülüyor ve artan sıcaklıklar, daha çok ağacın yanmasına sebep olan daha kurak koşullar oluşturuyor.

Dünyanın şimal bölgeleri daha süratli ısınıyor ve bu da daha uzun yangın sezonlarına yol açıyor.

Rusya’da, geçen yıl yanan alanların yüzde 31 oranında artmasının bir sebei de olağandışı uzun devam eden sıcak hava dalgalarıydı.

Uzmanlar bu sıcak hava dalgalarının insan kaynaklı küresel ısınma olmadan ergonomik olarak olanaksız olacağına inandığını söylüyorlar.

Ağaçlar ve topraklar, atmosferimizi ısıtan en mühim gazlardan önde gelen karbondioksiti depoladıkları için uzmanlar, iklim değişikliğiyle mücadelede en mühim müttefiklerimiz içinde bulunduğunu söylüyor.

NASA Biyosferik Bilimler Laboratuvarı Başkanı Dr Doug Morton, “İklim değişikliği, daha süratli, daha sıcak ve daha büyük yangın riskini artırıyor” diyor ve ekliyor:

“Bunun en görünür olduğu yerlerse yanmak için bol miktarda yakıtın olduğu ormanlar ve ormanlık alanlar.”

Dünyanın öteki bölgelerinde, ormansızlaşmanın etkisiyle daha çok yangın gerçekleşiyor.

Son zamanlarda tarımsal arazilerin açılması ve kerestecilik sebebiyle kesilen ağaç sayısının altı senenin en yüksek seviyesine çıkmış olduğu Brezilya Amazonu’ndaki kayıplar zincirleme bir tesir yaratıyor.

James MacCarthy, “Ormansızlaşma, sıcaklıkları düşük ve nemli tutmaya destek olan buharlaşmanın tesirini ortadan kaldırarak mahalli ve bölgesel iklimleri değiştiriyor” diyor ve ekliyor:

“Kısaca bu ormanları kesmek aslen bölgeyi daha sıcak ve daha kuru hale getirerek yangına daha elverişli hale getiriyor.”

Yanan ağaçların bir çok 100 yıl kadar bir süre içinde yeniden büyüyecek olsa da, bu kayıpların biyolojik çeşitlilik, su kalitesi ve toprak erozyonu üstünde mühim tesirleri var.

Birleşmiş Milletler (BM), bu yüzyılın sonuna kadar ekstrem orman yangınlarında yüzde 50’lik bir artış yaşanacağını tahmin ediyor.

Bilim adamları, küresel karbon salımların süratli ve keskin azaltımın bu probleminin çözümü için elzem bulunduğunu söylüyor.

Geçen yıl Glasgow’da düzenlenen iklim zirvesi COP26’da küresel liderler, ormansızlaşmayı sona erdirme sözü verdi sadece bir fark yaratmak için bu söz yerine getirilmeli.

MacCarthy’ye gore orman yangınlarını söndürmeye odaklanmak yerine yangınları önlemeye daha çok odaklanmak gerekiyor:

“Ulusal yangın bütçelerinin ortalama yüzde 50’si yangınlara müdahale için ayrılırken yalnız yüzde 1’den azı hakkaten hazırlık ve planlama için ayrılmış durumda” diyor.